kanun nedir?

[volkan]

Farabi'nin ayrıca Ud sazını da geliştirdiği söylenilir. Rahmetli Cinuçen Tanrıkorur
kendi tarifi ile: “Musıkimizin mızraplı sazları içinde çın çın öten
sesiyle en dişisi, yani en kalabalık topluluklarda dahi kendini duyuran
sazı olan Kanun, sabit akordlu ve hazır sesli olması bakımından,
çalınması kolay gibi görünen eşsiz bir renk ve melodi sazıdır. Halk
arasında “kedi gezinse bir nağme çıkar” deyiminin yerleşmiş olmasi bu
yüzdendir. Ancak saz hiç de göründüğü gibi kolay degildir. Tel
takılırken akord
kaynatmak, aktarımlarda mandal eksikliği ve telden tele süzmeler
(glıs-sando) sazın ciddi problemleri arasındadır. Paralel
oktavlarla,veya alttaki üstteki sesi sabit tutarak, başparmak
çarpmaları veya tırnak –mandal kaydırmalarıyla, eller notanın birinci
satırındayken gözlerle ikinci satırı okumak ve hızlı parçalarda
geçkiler için gereken mandalları zamanından önce (ve çatırtısız)
ayarlamak, ayrıca armoni düzenindeki birkaç tele mızrap ve parmaklarla
ayni anda vurarak (batı müziği özentisiyle dahi olsa) gitar veya arp
tekniğiyle melodiler çalmak, pek kedilerin becerebileceği iş değildir.
Tüm Arap ülkelerinde çok yaygın olan sazın en güzeli Türkiye'de
yapılır. Türkiye'deki lutiyeler arap ülkelerine saz yapıp
göndermektedirler. 1930'lu yıllardaki Büyük Arap Müziği Şurasın'da
kabul edilen eksik mandal sistemi şu anda Arap müzisyenleri tarafından
pek yeterli görülmemektedir. Bunun içindir ki Türkiye'den saz sipariş
edilmektedir.

Kanun yapımı





Napolyon Bonapart’ın 1792’deki Mısır seferinden sonra kanun ve ud,
Fransa’ya ayak basmıştır. Aradan iki yüzyıl geçtikten sonra Fransız
sanatçı Enriko Masias’ın, tamamen uda benzeyen ancak perdeli bir saz
olan ‘lut’u bir Fransız sazı olarak tanıtmasıysa düzeltilmesi gereken
bir hatadır.
Piyanonun ilk şekli olduğu bilinen kanunun yapısını iyi anlayabilmek
için Batı müziğiyle Türk sanat müziğinin basit bir karşılaştırmasını
yapmak gerekir. Şöyle ki; Batı müziği 440 frekanslı ‘la’ sesini ana ses
olarak kabul etmiş ve tüm sazların akort prensibini bu ses üzerine
kurmuştur. Buna karşılık Türk müziğinde gene 440 frekanslı ses ana ses
olarak kabul edilmiştir ancak bu sese ‘re’ adı verilmiştir. Dolayısıyla
Batı müziğiyle Türk müziği arasındaki 4 seslik transpoze farkı ortaya
çıkmıştır.